HỘI THẢO: PHÁT TRIỂN & BẢO TỒN Câu chuyện thực tiễn cho Thừa Thiên Huế. (30/06/2020)

Hơn một năm qua, các cuộc hội thảo diễn đàn phát triển thành phố Huế trong tương lai sắp tới được đẩy mạnh, từ diễn đàn Du lịch & Ẩm thực đến Hội thảo về Thành phố xe đạp đến Hội thảo Phát triển & Bảo tồn cho thành phố, với sự góp ý của các chuyên gia về chính sách, kinh tế, các doanh nghiệp, đặc biệt là đóng góp tiếng nói không mệt mỏi của những người yêu Huế.

Trong thời đại toàn cầu hóa tốc độ chóng mặt hiện nay, khái niệm địa lý chỉ còn mang ý nghĩa về hành chính quốc gia, thế giới đang phẳng trên mọi mặt, thì thứ duy nhất để phân biệt giữa các địa phương và quốc gia là văn hóa. Huế là kinh đô cuối cùng của Việt Nam, là nơi hội tụ tất cả giá trị tinh túy của vật thể và phi vật thể của cả quốc gia. “…30 năm đổi mới, Việt Nam đã theo đuổi chỉ tiêu tăng trưởng, nhưng đã đến lúc tăng trưởng mang tính bền vững, phát triển cho tương lai” (theo Ls. Trương Trọng Nghĩa), đó là “Sáng tạo dựa vào di sản, dựa vào văn hóa” (theo Cô Thái Kim Lan)

Dưới góc độ mình, từng học chuyên ngành quy hoạch vùng và đô thị, mỗi thành phố có một thời gian phát triển khác nhau, Hà Nội- 1000 năm văn hiến, Sài Gòn- 300 năm phát triển, còn Huế – 700 năm Thuận Hóa- Phú Xuân – Huế, vì bối cảnh khác nhau nên vùng cốt lõi (core city) cũng khác nhau, nên hướng phát triển đô thị cũng khác nhau.

Với Huế, có thể thấy 3 trục phát triển rõ rệt của đô thị này, để từ đó bài toán Phát triển và Bảo Tồn cũng nên vừa được xem xét trên tổng thể và vừa được giải quyết cục bộ, tập trung nếu nguồn lực hạn chế :

+ Trục thứ 1: Trục Thần Đạo, gắn liền với quan niệm phong thủy từ thời phong kiến, đó là các di tích, là trục từ Kinh thành đến đàn Nam Giao, đây là vùng lõi của thành phố, là hồn cốt, là tinh hoa, và là “bàn thờ” của người Huế (khái niệm mới từ chú Trần Sĩ Chương), vùng này tính chất bảo tồn cao nhất, can thiệp phát triển thận trọng và mỗi tác động cần sự tham gia của tất cả các bên liên quan, từ địa phương đến trung ương (vì tính nhạy cảm của nó)

+ Trục thứ 2: Trục Sông Hương, trục cảnh quan của thành phố, là yếu tố mình đường (phong thủy), là yếu tố tự nhiên riêng có của Huế, mà theo đánh giá của các chuyên gia, dựa trên nhiều yếu tố, là một trong những con sông thơ và đẹp nhất thế giới, nếu để ý chúng ta sẽ thấy hầu hết các công trình trọng điểm các thời đại đều nằm dọc con sông này, vì vậy giá trị mỹ quan tự nhiên của sông Hương cần ưu tiên nhất trong cảnh quan chung của thành phố. Vì vậy, đối với sông Hương, hiện trạng từ nhiên là tiên quyết phải giữ, tất cả yếu tố thêm vào đều phải hòa hợp với “tính cách” của nó, các nhu cầu phát sinh nên là các hoạt động của con người, gắn kết người dân và dòng sông, trong từng thời điểm nhất định trong ngày và có tính chất mềm, không cố định và bê tông hóa, cần có tính chừng mực (tính cách Huế). Với tầm ảnh hưởng quan trọng bậc nhất của yếu tố tự nhiên này đến cảnh quan chung toàn thành phố, rõ ràng, sông Hương xưa nay vẫn luôn là một đối tượng nhạy cảm, dễ tổn thương, nên mỗi “cái mới” liên quan đến sông cũng cần thảo luận giữa các bên.

+ Trục thứ 3: Trục Đô thị, trục này thể hiện hướng phát triển hiện tại và tương lai của thành phố, là trục thời gian “Quá khứ – Tương lai”, giữa Cũ và Mới, thành phố không thể mãi ru ngủ trên di sản, Huế cũng cần có những khu công nghiệp, khu vui chơi, khu trung tâm thương mại để đáp ứng những nhu cầu mới của thời đại, bên cạnh những nhu cầu tìm hiểu văn hóa lịch sử, chiêm ngưỡng cảnh quan, cũng cần những nhu cầu giải trí, mua sắm, vui chơi,… để Huế không già cỗi và thu hút người trẻ ghé thăm và quay trở về sinh sống. Trục này cần có sự tham gia của các chuyên gia để hoạch định hướng phát triển cho thành phố tương lai.

Tựu trung, Cân bằng giữa phát triển trong định hướng của tổng thể và tùy vị trí, tính chất của các trục này để cân bằng, trục cần tính bảo tồn cao, trục cần tính phát triển cao, để làm sao dựa trên thế mạnh văn hóa mà phát triển. Vì “Văn hóa không phát triển theo nhiệm kỳ, Văn hóa là xuyên suốt” (theo Nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân).

Để kết thúc, mình trích dẫn theo lời chú Trần Sĩ Chương mà mình cũng rất hào hứng: “Vận hội của Huế đã đến”.

Bài viết HỘI THẢO: PHÁT TRIỂN & BẢO TỒN Câu chuyện thực tiễn cho Thừa Thiên Huế. (30/06/2020) đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Kiến tạo không gian sống.